można by pójść do kina

- jeden z najpiękniejszych parków, jakie można u nas zobaczyć one of the finest parks one can see here

- czytać można było tylko przy świecy one a. you could only read by candlelight

- wystawę będzie można obejrzeć we wrześniu the exhibition will open in September

- na to nie można liczyć one a. you can’t count on that

- na nim można/nie można polegać you can/can’t count a. rely on him

- można/nie można było tego uniknąć it could/couldn’t have been avoided

- można się było tego spodziewać one could a. might have expected that, that was (only) to be expected

- czego innego można się było po nim spodziewać? what else can a. could you expect from him?

- łatwiejszy, niż można by przypuszczać easier than one might have expected a. supposed, easier than might have been expected a. supposed

- można było powiedzieć, że nie chcesz iść ze mną you could a. should have told me you didn’t want to go with me

- można śmiało powiedzieć, że… it’s safe to say a. we can safely say that…

- sprawa pilna, rzec by można: niecierpiąca zwłoki a matter of urgency, one might say, brooking no delay książk., żart.

- jest pracowity, czego nie można powiedzieć o tobie he’s hard-working, which is more than can be said for a. of you

- nie można powiedzieć, żeby film nas rozczarował I can’t a. wouldn’t say the film disappointed us

- dzieci – nie można powiedzieć – zachowywały się grzecznie the children, it must be said, behaved very well

- nie można zaprzeczyć temu, że… there’s no denying the fact that…

- nie można z tobą wytrzymać you’re (absolutely) impossible! pot.

- można wytrzymać pot. (z powątpiewaniem) it’s all right a. OK

- cholery można dostać! pot. it’s enough to drive you up the wall pot.

- jak można się tak zachowywać? how could they/you behave like that?

- gdzie/kiedy tylko można wherever/whenever possible

- ile tylko można (z policzalnymi) as many as possible; (z niepoliczalnymi) as much as possible

- jak tylko można by all means possible

- jeżeli tylko można if it’s (at all) possible

- nie można tego dotykać you mustn’t touch it

- czy można? can I?; may I? książk.

- czy można wejść? can I a. may I come in?

- czy można tu zaparkować? can I park here?

- czy można otworzyć okno? do you mind if I open the window?

- nie rób tego, tak nie można! don’t do that, it’s wrong!

- jeśli można if I may książk.

- jeśli można, jeszcze jedna uwaga one more thing, if I may

- jeśli można tak powiedzieć if I may say so

- można pana prosić o otworzenie drzwi? could you open the door, please?

- czy można panią prosić do tańca? would you like to dance?; may I have this dance? książk.

- można by zaprosić kilka osób I/we could invite one or two people

* * *

* * *

1. ( wyraża możliwość urzeczywistnienia czegoś) it is possible to..., one (you etc.) can l. may...; rzec by można, że... one (you etc.) could l. can say that...; można się cieszyć, że... it is fortunate that...; można już iść you (we etc.) may l. can go now; można śmiało powiedzieć, że... it is safe to say that...; można wykazać, że... it is arguable that...; można jej wybaczyć, że... she could be forgiven for...; czego (innego) można się (było) spodziewać? what (else) can l. do you expect?; można było tego uniknąć it was avoidable; nie można się jej oprzeć she is irresistible; można mieć wątpliwości there is room for doubt; gdyby tylko było można if it was only possible, given half a chance; można tam dojść piechotą it is within walking distance; można się było tego spodziewać small l. little wonder; wszystko co można sobie wyobrazić everything under the sun, everything but the kitchen sink; można wytrzymać pot. it's O.K. l. okay, it's alright l. all right; jak można...? ( coś zrobić) how to...?, how can one...?; ( wyraz oburzenia) how can l. dare you...?

2. ( dla wyrażenia przyzwolenia) one (you etc.) may..., one (you etc.) is (are etc.) allowed l. free to...; czy można? may I?, do you mind?; czy tu można palić? may l. can I smoke here?; czy można zapalić? do you mind if I smoke?; tak nie można! that's wrong!; jeśli można if that's OK; czy można zamknąć okno? do you mind if I close the window?; nie można tak myśleć you mustn't think that; można by pójść do kina how l. what about going to the cinema?, why don't we go to the cinema?

gehen ['ge:ən] <ging, gegangen>

I. vi sein

1) ( sich fortbewegen) iść [ perf pójść]

zu jdm/zur Post \gehen pójść do kogoś/na pocztę

ans Telefon/an die Tür \gehen podejść do telefonu/drzwi

in die Stadt/den Wald \gehen wybrać się do miasta/lasu

über die Straße \gehen przejść przez ulicę

2) (zu Fuß \gehen) iść [ perf pójść] pieszo

3) ( besuchen)

ins Kino \gehen pójść do kina

an die Uni \gehen uczęszczać na uniwersytet

schwimmen/einkaufen/tanzen \gehen pójść popływać/na zakupy/potańczyć

4) (aus\gehen, weg\gehen) wyjść

5) ( eine Tätigkeit aufnehmen)

in die Industrie \gehen podjąć pracę w przemyśle

in die Politik \gehen zaangażować się w politykę

zum Theater \gehen zostać aktorem(-rką) teatralnym(-ą)

6) ( zeigen nach)

auf den Garten \gehen Balkon, Fenster: wychodzić na ogród

7) ( funktionieren, florieren) Uhr, Maschine: funkcjonować, chodzić; Geschäft: prosperować

sehr gut \gehen Ware: dobrze się sprzedawać

gut \gehend Geschäft prosperujący

8) ( fig fam: verlaufen)

glatt \gehen pójść gładko ( przen pot)

gut \gehen udać się

na, wenn das mal gut geht! jeśli to się powiedzie!

9) ( sich entwickeln, bewegen)

auseinander\gehen Paar: rozstać się; Beziehung, Ehe: rozpaść się ( pot); Menschenmenge: rozejść się; Ansichten: być odmiennym

10) ( sich unterbringen lassen)

durch die Tür \gehen Schrank: mieścić się w drzwiach

in diesen Saal \gehen 500 Personen ta sala pomieści 500 osób

11) (fam: dauern) potrwać

wie lange geht das [denn] noch? jak długo to jeszcze potrwa?

12) ( reichen)

der Rock geht ihr bis zum/bis übers Knie spódnica sięga jej aż do/poniżej kolan

der Schaden geht in die Millionen straty są milionowe

13) (auf\gehen) Teig: wyrosnąć

14) (fam: sich kleiden)

in Schwarz \gehen ubierać się na czarno

15) (fam: sich verkleiden)

als Fee \gehen przebrać się za wróżkę

16) ( ertönen) Klingel, Telefon: zadzwonić

17) ( möglich sein)

ja, das geht tak, to jest możliwe [o da się zrobić]

es geht nicht to niemożliwe, nie da rady

18) ( lauten)

die Melodie/der Text geht so:... melodia/tekst brzmi następująco:...

19) ( belasten, tief treffen)

jdm nahe\gehen wstrząsnąć kimś, poruszyć kogoś

20) (fam: liiert sein)

mit jdm \gehen chodzić z kimś ( pot)

21) ( urteilen)

nach dem Gefühl \gehen kierować się uczuciem

danach kann man nicht \gehen nie można się tym kierować

22) ( abhängen von)

wenn es nach mir ginge gdyby to ode mnie zależało

23) ( geschehen)

vor sich \gehen dziać się

was geht hier vor sich? co tu się dzieje?

24) sich \gehen lassen ( nachlässig sein) pofolgować sobie ( pot) ( sich nicht beherrschen) nie panować nad sobą

es geht nichts über ... ( etw ist hervorragend) nie ma nic ponad...

nichts geht mehr Roulette koniec obstawiania

II. vi unpers sein

1) ( sich fühlen, befinden)

jdm geht es [gesundheitlich] gut/nicht gut ktoś jest w dobrej/złej kondycji [zdrowotnej]

wie geht es dir? jak się miewasz?

es geht tak sobie

wie geht's? ( fam) co słychać? ( pot)

2) ( ergehen)

mir geht es genauso to samo mogę powiedzieć o sobie

3) ( zu schaffen sein)

geht es, oder soll ich dir tragen helfen? poradzisz sobie, czy mam ci pomóc nieść?

4) ( sich drehen um)

es geht um viel Geld chodzi o dużą stawkę [pieniędzy]

es geht ihm nur ums Prestige zależy mu jedynie na prestiżu

5) ( sich begeben)

es geht nach oben/unten wznosi się/opada

jetzt geht es nach Hause! pora do domu!

auf geht's! w drogę!

wohin geht es im Urlaub? dokąd na urlop?

III. vt sein

einen Weg \gehen pójść jakąś drogą

eine Strecke \gehen pokonać jakąś trasę

- mów wolniej, bo nic nie rozumiem speak more slowly, because I can’t understand anything

- pewnie już wyszedł, bo jego płaszcza nie ma na wieszaku he’s probably (already) gone, because his coat’s not on the hanger

- niepraktyczna, bo jasna, suknia an impractical dress, because it’s a light colour

- uważaj, bo zrobisz sobie krzywdę be careful or you’ll hurt yourself

- weź coś na uspokojenie, bo inaczej zwariujesz take a sedative or you’ll go round the bend pot.

- ścisz radio, bo można ogłuchnąć turn the radio down or we’ll all go deaf

- ładna, bo ładna, ale głupia pretty enough, but foolish with it

- rzadko, bo rzadko, ale jednak uczestniczę w tych zebraniach I don’t attend the meetings often, it’s true, but I do go

- bo to prawda? is that really true?

- bo on zapłacił? he didn’t pay, did he?, you mean he actually paid?

- a bo to źle być dzieckiem? is it so bad a. that bad, being a child?

- przestali mówić, bo i o czym? they stopped talking, I mean what could they say? a. what was there to say?

- zabrałem ich do siebie, bo niby gdzie mieli pójść? I took them to my place, (I mean) where else could they go?

- „mówił coś o mnie?” – „a bo co?” ‘did he say something about me?’ – ‘why do you ask?’ a. ‘why, what if he did?’

- „nie stój tutaj” – „a bo co?” ‘don’t stand here’ – ‘why shouldn’t I?’ a. ‘(and) why not?’

* * *

* * *

1. (= ponieważ) because, for; nie pójdę do kina, bo jestem zajęty I'm not going to the movies because I'm busy.

2. (= w przeciwnym razie) or; bądź grzeczny, bo nie dostaniesz deseru be good or you'll get no dessert.

3. (w funkcji dopowiedzenia, wyjaśnienia) because, as, for; te buty są niewygodne, bo za ciasne these shoes are uncomfortable because they're too tight; sekretarz, bo o niego chodziło, w tej sprawie milczał the secretary, for it was he who was involved, said nothing about it.

1. ( wzmacnia przeciwstawienie) przystojny, bo przystojny, ale kompletnie głupi handsome to be sure, but utterly stupid.

2. ( wzmacnia przeczenie albo powątpiewanie) a bo ja wiem? how should I know?; a bo to prawda? I doubt if it's true.